Home
Hortum,
kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şekilinde dönerek
gezen bir rüzgâr türüdür. Bu "hortum" bulutlardan yere kadar uzanır ve
büyük yıkıcı güce sahip olan bir doğa felaketidir. Hortumlar hakkında
bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından
üretilmiştir ve bu teori günümüzde de doğru olarak kabul edilmektedir.
Bir denizin ya da gölün üzerinde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir "Su hortumu" oluşturur.
Bir hortum"un oluşması
Bir
hortumun meydana gelmesi çok karmaşıktır, ve hâlâ tatmin edici bir
bilimsel açıklama ortaya sürülememiştir. Ayrıntılara yönelik soruların
hepsi cevaplandırılamamış olmasına rağmen, bir hortum"un mekanik
özellikleri iyi tanınmaktadır. Belli koşullar altında dünyanın her
yerinde ve her zaman hortumlar oluşabilir. Atmosferin bir hortum
üretmesinde, ne belli bir zaman ne de belli bir coğrafya sınırı
bulunur. Ama bir hortum oluşma olasılığı az veya çok olan bölgeler ve
zamanlar kabaca şekilde belirlenebilir.
Bir hortum için elverişli olan hava koşulları
Bir
hortumun oluşabilmesi için atmosferin yüksek bölümlerine kadar
çıkabilecek konveksiyon olması gerekir: Atmosferin katlarını
zayıflatan, dik olarak göğe çıkan ve yükseldikçe soğuyan hava;
atmosferin 1 - 2 kilometre yükseklerine kadar nemli hava bulunması ve
bu nemli konveksiyonu başlatacak, güneş ışıklarının yere çarpmasıyla
oluşan bir sıcak hava termiği.
Bu tür fırtınaların oluşması için
katkıda bulunan diğer bir etken, havada ve bulutlardaki su buharında
bulunan ısıdır. Ancak kondensasyon ile etkili hale gelen bu ısı katkısı
hali hazırda var olan ısı ile birlikte bir nemli konveksiyon"u mümkün
kılar. Nemli konveksiyon olmadan diğer koşullar, kücük-tromb denilen
zararsız hortumlar oluşturabilirler ama eğer bu küçük-tromb"lar nemli
konveksiyon termiği ile temasa geçerse bunlar da gerçek bir hortum
oluşturabilir. Dünyanın kuzey yarımküresinde oluşan hortumlar, saatin
tersi yönde, güney kümede oluşan hortumlar saat yönünde döner.
kümülus bulutları ile bağlantılı olarak silindir şekilinde dönerek
gezen bir rüzgâr türüdür. Bu "hortum" bulutlardan yere kadar uzanır ve
büyük yıkıcı güce sahip olan bir doğa felaketidir. Hortumlar hakkında
bir bilimsel teori ilk olarak 1917 yılında Alfred Wegener tarafından
üretilmiştir ve bu teori günümüzde de doğru olarak kabul edilmektedir.
Bir denizin ya da gölün üzerinde meydana gelen bir hortum, yerden emdiği sular ile bir "Su hortumu" oluşturur.
Bir hortum"un oluşması
Bir
hortumun meydana gelmesi çok karmaşıktır, ve hâlâ tatmin edici bir
bilimsel açıklama ortaya sürülememiştir. Ayrıntılara yönelik soruların
hepsi cevaplandırılamamış olmasına rağmen, bir hortum"un mekanik
özellikleri iyi tanınmaktadır. Belli koşullar altında dünyanın her
yerinde ve her zaman hortumlar oluşabilir. Atmosferin bir hortum
üretmesinde, ne belli bir zaman ne de belli bir coğrafya sınırı
bulunur. Ama bir hortum oluşma olasılığı az veya çok olan bölgeler ve
zamanlar kabaca şekilde belirlenebilir.
Bir hortum için elverişli olan hava koşulları
Bir
hortumun oluşabilmesi için atmosferin yüksek bölümlerine kadar
çıkabilecek konveksiyon olması gerekir: Atmosferin katlarını
zayıflatan, dik olarak göğe çıkan ve yükseldikçe soğuyan hava;
atmosferin 1 - 2 kilometre yükseklerine kadar nemli hava bulunması ve
bu nemli konveksiyonu başlatacak, güneş ışıklarının yere çarpmasıyla
oluşan bir sıcak hava termiği.
Bu tür fırtınaların oluşması için
katkıda bulunan diğer bir etken, havada ve bulutlardaki su buharında
bulunan ısıdır. Ancak kondensasyon ile etkili hale gelen bu ısı katkısı
hali hazırda var olan ısı ile birlikte bir nemli konveksiyon"u mümkün
kılar. Nemli konveksiyon olmadan diğer koşullar, kücük-tromb denilen
zararsız hortumlar oluşturabilirler ama eğer bu küçük-tromb"lar nemli
konveksiyon termiği ile temasa geçerse bunlar da gerçek bir hortum
oluşturabilir. Dünyanın kuzey yarımküresinde oluşan hortumlar, saatin
tersi yönde, güney kümede oluşan hortumlar saat yönünde döner.